Governance college 20 juni 2022:
Wederzijdse afhankelijkheid bij samenwerking
De kracht en kwetsbaarheid
Het recent gepubliceerde rapport ‘Grenzeloos samenwerken’ door de Raad van Volksgezondheid en Samenleving laat zien dat domeinoverschrijdend samenwerken als belangrijke trend gezien kan worden, maar dat tegelijkertijd nog vele drempels beslecht moeten worden. De fundamentele behoefte aan behoud van autonomie én de meerwaarde van samenwerken met anderen gaan hand in hand. In deze Governance Colleges stonden we stil bij de perspectieven op wederzijdse afhankelijkheid en tegelijkertijd de kwetsbaarheid daarvan. Voor bestuur en toezicht een zeer elementair aspect. We reikten inzichten aan vanuit filosofische kant en vertalen dit vervolgens naar de zorgsector.
College 1. Wij e-co-affectieve wezens
Door Jan Flameling
Het menselijk bestaan wordt gekenmerkt door afhankelijkheid en (dientengevolge) kwetsbaarheid. Wij hebben altijd geprobeerd ons te beschermen tegen deze breekbaarheid van ons bestaan Dit heeft echter het tegendeel opgeleverd – zie de ecologische crisis. Het wordt dan ook tijd onze manier van denken en ons ‘doen en laten’ te veranderen. Hedendaagse filosofen als Antonio Damasio, Rosi Braidotti, Bruno Latour en Donna Haraway bieden ons die mogelijkheid. We zouden ons – in plaats van als een rationeel en autonoom subject – kunnen opvatten als relationeel en affectief wezen, een lichaam met hersencapaciteit die ons (ook) in staat stelt om te voelen wat er gaande en gevraagd is. We zouden de denkbeeldige scheiding tussen ‘oikos’ (omgeving) en ‘polis’ (de plek waar wij wonen) kunnen opheffen en als ecologische wezens ons bestaan vorm kunnen geven. Kortom, wij zouden ons als e-co-affectieve wezens kunnen opvatten, de wederzijdse afhankelijkheid, die ons bestaan kenmerkt, kunnen omarmen en juist daardoor minder kwetsbaar zijn. Stel dat wij deze verandering van mentaal model niet alleen beschouwen als mogelijk maar ook noodzakelijk, wat zouden dan de implicaties op micro-, meso- en macroniveau zijn voor diegenen die als toezichthouder, bestuurslid en/of directeur werkzaam zijn in de zorg- en welzijnssector?
College 2. Grenzeloos samenwerken?
Door dr. Bas Leerink
Het recent gepubliceerde rapport ‘Grenzeloos samenwerken’ door de Raad van Volksgezondheid & Samenleving laat zien dat domeinoverschrijdend samenwerken als belangrijke trend gezien kan worden, maar dat tegelijkertijd nog vele drempels geslecht moeten worden. De fundamentele behoefte aan behoud van autonomie én de meerwaarde van samenwerken met anderen gaan hand in hand. Zie hier de kracht en kwetsbaarheid van wederzijdse afhankelijkheid. Bas Leerink bepleit het iteratieve proces van denken en doen bij samenwerken, alsook het loslaten van de angst voor het onbekende en het opzoeken van de kracht van het goede. Wat betekent dit in de praktijk voor de bestuurder en de interne toezichthouder inzake de governance. Waar liggen de kwetsbaarheden? Hoe kan het samenspel tussen de raad van toezicht en de bestuurder vormkrijgen?